De escalatie van het Russisch-Oekraïense gasconflict
zet Oost-Europese landen zoals Bulgarije flink in de kou. En leidt tot
oproepen om een Europees
blok te formeren tegenover de Russische gasmacht.

Nederland heeft daar echter geen belang bij. Energie is nog altijd een
geopolitiek spel waarin nationale belangen tegenover elkaar staan. Daar past
geen hooggestemd Europees idealisme bij.

Erfgoed Slochteren
Cruciaal voor Nederland is de grote gasbel van Slochteren. Die is momenteel
goed voor ruim 40 procent van de totale landelijke productie. In de komende
jaren zal een groter beroep gedaan worden op Slochteren, omdat kleinere
Nederlandse gasvelden leegraken. Uiteindelijk droogt Slochteren over twintig
jaar ook op.

Slochteren voorziet niet alleen Nederland van gas maar fungeert ook als sluis
voor export
van gas naar Duitsland, België, Frankrijk, Het Verenigd Koninkrijk en
Italië. Als Nederland zijn centrale distributiefunctie in West-Europa wil
behouden, moet het ervoor zorgen dat in de toekomst Russische gaspijpen via
Nederland andere Europese landen bereiken.

Gas uit Rusland
Terecht heeft de Nederlandse regering de afgelopen drie jaar hard gelobbyd om
te zorgen dat een nieuwe Russische gaspijp die door de Oostzee naar
Duitsland gaat lopen, een afsplitsing krijgt naar Nederland. Het eerste
succes werd in 2007 geboekt met de deelname van staatsbedrijf GasUnie in het
consortium dat de Oostzeeleiding
bouwt.

Cruciaal voor Nederland is dat er bij de uitbouw van de Russische leiding geen
dun lijntje, maar een flinke Russische pijp vanuit Duitsland wordt
afgesplitst naar Groningen. Tegen die achtergrond is het begrijpelijk dat
premier Balkenende en minister van Economische Zaken Van der Hoeven, zich op
de achtergrond houden in het Russisch-Oekraïense conflict.

Mondiaal gaskartel
Maar krijgen we op termijn geen Oekraïense toestanden als Nederland zichzelf
afhankelijk maakt van Russisch gas?

Rusland heeft er vanwege de grote afhankelijkheid van inkomsten uit de
gasexport in principe geen belang bij om de gaskraan naar West-Europa dicht
te draaien. Vraag is wel of de Russen in de toekomst niet simpelweg de
gasprijzen kunnen dicteren.

Daar ligt inderdaad een serieus gevaar. Meer nog dan olie, is de gasrijkdom in
de wereld ongelijk verdeeld. Rusland, Iran en Qatar bezitten samen 56
procent van de mondiale
gasreserves. Pogingen tot vorming van een mondiaal gaskartel
vinden nu al plaats. Als dat kartel er komt, kunnen de leden de gasprijs
bepalen zoals het oliekartel OPEC dat met olie probeert.

Zelf de kraan beheren
Vanuit Brussel wordt regelmatig gesteld dat de Europese Unie sterker staat
als er een gezamenlijke energiepolitiek komt tegenover de Russen. Maar voor
Nederland is dat helemaal geen aantrekkelijke oplossing.

Als Nederland ervoor zorgt dat grote Russische leidingen via ons land naar de
rest van West-Europa lopen en daarbij tijdelijk gas opslaat in lege
Noord-Nederlandse velden, krijgt ons land een veel sterkere
onderhandelingspositie. Cynisch gesteld: opslag van Russisch gas in de
Nederlandse bodem, zorgt ervoor dat Nederland een buffervoorraad houdt bij
eventuele gasconflicten - en dus zelf aan de kraan zit.

Bredere energiemix
Dit neemt niet weg dat Nederland niet alleen op de Russische kaart moet
gokken. De rijkdom van eigen gas heeft ervoor gezorgd dat Nederland voor
bijna een derde van zijn energieverbruik op aardgas teert. Naarmate de eigen
gasreserves afkalven, wordt die afhankelijkheid van aardgas een groter
risico. Zie de grafiek: Energiebalans
Nederland.

Het beste antwoord op de Russische gasmacht is daarom een bredere energiemix,
waarbij alle alternatieven serieuze aandacht verdienen : schone
kolencentrales, kernenergie, wind en zon.

Kortom, Nederland moet twee dingen doen: zorgen dat de Russen hun gas via
Nederland naar Europa zenden. En tegelijk afkicken van de binnenlandse
gasverslaving.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl